Zimna woda z kranu

Wodociągi Opole

Kto z nas wyobraża sobie dzisiaj życie bez wody? Chyba nikt. I chociaż niektórzy musieli się z tym zmierzyć w ostatnich tygodniach, to nadal jest to raczej mroczna przeszłość lub historia rodem z afrykańskiej pustyni. Tym bardziej jeżeli mamy na myśli bieżącą wodę w kranie. Nie zawsze jednak wystarczyło przekręcić gałkę by poczuć przyjemny, chłodny strumień wody... Oj nie zawsze...

Pierwszy "system wodociągów", czy raczej czegoś co możemy uznać za jego pierwowzór w Opolu powstał już pod koniec średniowiecza. Wówczas to prowizoryczny zbiornik z wodą znajdował się na Wzgórzu Wapiennym - dzisiejszym Placu Kopernika. Naturalne wzniesienie było wykorzystywane podobnie jak wiele lat później wieże ciśnień. Z najwyższego punktu w mieście woda drewnianymi rurami trafiała do studni, które zlokalizowane były na Rynku i przy Targu Końskim. Stamtąd mieszkańcy mogli czerpać wodę.

W XVI wieku zaczęto podłączać wodociągi do pierwszych zabudowań. Było to o tyle ważne, że w całym Opolu domy z bieżącą wodą można było policzyć na palcach obu rąk. Istnienie takiego przyłącza dramatycznie podnosiło wartość nieruchomości, dlatego też mogli na nie pozwolić sobie tylko najbogatsi. Tak było między innymi z plebanią kościoła Św. Krzyża, która podłączona zostaje już w 1581 roku. Wcześniej wikarzy czerpali wodę z rzeczki płynącej wzdłuż murów miejskich od Placu Kopernika i uchodzącej do Odry na wysokości ul.Poświatowskiej (z tego samego strumienia zasilany był ówczesny staw hodowlany przy katedrze i pierwsze wodociągi). Na przełomie XIX i XX wieku potok ten wykorzystano do skanalizowania miasta. Do wody podłączone były także opolskie browary, które potrzebowały jej znaczne ilości do produkcji. Kiedy Opole otrzymało jednak wodociągi z prawdziwego zdarzenia nie wiadomo. Na pewno istniały one w połowie XVIII wieku. Na jednym z wykonanych wówczas planów znajduje się naniesione ujęcie. Wodę czerpano z Odry na wysokości dzisiejszego gmachu filharmonii.

Prawdziwa rewolucja w miejskich wodociągach następuje w 1893 roku kiedy to zapada decyzja o budowie nowoczesnej wieży ciśnień i sieci wodociągowej składającej się z rur stalowych, stacji uzdatnia wody i podziemnego ujęcia. W 1898 roku powstał pierwszy specjalistyczny zakład wodociągów przy ul.Oleskiej. Tam też powstaje wspomniana wcześniej wieża. Zaprojektowana przez inżyniera W. Pfeffer'a, osiąga wysokość 42 metrów! Z jej szczytu rozpościera się widok na całe miasto. Stalowy zbiornik umieszczony na jej szczycie ma pojemność 750 m3. Ściany neogotyckiej wieży ciśnień pełne są zdobień, dodatkowego charakteru dodaje im także wykonanie z czerwonej cegły oraz wachlarzowe podparcie zbiornika.

Kilka lat później (1908) przy ul. Bończyka uruchomiona zostaje pierwsza w Opolu mechaniczna oczyszczalnia ścieków, która służy miastu przez wiele, wiele lat (osadniki jak i budynki zachowały się do dzisiaj). Co ważne, wieża ciśnień działała przez ponad 100 lat, zasilając wodą kolejnych mieszkańców miasta. Wyłączona z eksploatacji zostaje dopiero w 2009 roku!

TEKST: Grzegorz Bogdoł